Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cám”

← Sửa đổi trước

Bản mới nhất lúc 13:33, ngày 11 tháng 10 năm 2024

(Proto-Mon-Khmer) /*skaamʔ^[1]/ ("trấu")^[cg1] → (Proto-Vietic) /*t-kaːmʔ^[2]/^[cg2]^[a] chất bột màu vàng nâu hoặc xám, do lớp vỏ mềm bao ngoài hạt gạo nát vụn ra khi giã, xát; (nghĩa chuyển) thức ăn động vật, thường được chế biến từ cám gạo; (nghĩa chuyển) vật nhiều và nhỏ
gạo xay ra cám

cám lợn

mụn cám

bèo cám
(Hán) 感(cảm) động lòng trước điều gì; thương cảm
cám cảnh

cám phận già

cám ơn

Chú thích

^ Có ý kiến cho rằng cám là mượn của chữ 泔(cam) hoặc 粓(cam) với nghĩa là "nước vo gạo". Tuy nhiên nếu phân tích theo lối chiết tự thì 泔(cam) bao gồm bộ 氵(thủy) chỉ nước, ghép với chữ ghi âm 甘(cam), vốn không có nét nghĩa liên quan đến cơm hay gạo, do đó có khả năng cao 泔(cam) là từ mượn của (Proto-Mon-Khmer) /*skaamʔ/.

Từ cùng gốc

^
1. - (Khmer) អង្កាម(/ʔɑŋkaam/)
  - (Môn) ကာံ(/kam/)
  - (Bố Lưu) /qam⁵³/
  - (Khơ Mú) /hŋkaːm, həŋkáːm/
  - (Tà Ôi) /ŋkaam, ʔakaam/
  - (Tà Ôi) /nkaːm/ (Ngeq)
  - (Bru) /sakaam/
  - (Cơ Tu) /ŋkaam/
  - (Pa Kô) /ʔakaam/
^
1. - (Mường) cám, khám
  - (Chứt) /kæːmʔ/ (Arem)
  - (Thổ) /kaːm³/ (Cuối Chăm)
  - (Thổ) /ɣaːm³/ (Làng Lỡ)
  - (Tày Poọng) /tkaːm/
  - (Tày Poọng) /kamkaːm/ (Ly Hà)
  - (Tày Poọng) /kamkaːm/ (Toum)

Nguồn tham khảo

^ Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF
^ Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[5] Có ý kiến cho rằng cám là mượn của chữ 泔(cam) hoặc 粓(cam) với nghĩa là "nước vo gạo". Tuy nhiên nếu phân tích theo lối chiết tự thì 泔(cam) bao gồm bộ 氵(thủy) chỉ nước, ghép với chữ ghi âm 甘(cam), vốn không có nét nghĩa liên quan đến cơm hay gạo, do đó có khả năng cao 泔(cam) là từ mượn của (Proto-Mon-Khmer) /*skaamʔ/.

[2] 
(Khmer) អង្កាម(/ʔɑŋkaam/)

(Môn) ကာံ(/kam/)

(Bố Lưu) /qam⁵³/

(Khơ Mú) /hŋkaːm, həŋkáːm/

(Tà Ôi) /ŋkaam, ʔakaam/

(Tà Ôi) /nkaːm/ (Ngeq)

(Bru) /sakaam/

(Cơ Tu) /ŋkaam/

(Pa Kô) /ʔakaam/

[3] (Khmer) អង្កាម(/ʔɑŋkaam/)

(Môn) ကာံ(/kam/)

(Bố Lưu) /qam⁵³/

(Khơ Mú) /hŋkaːm, həŋkáːm/

(Tà Ôi) /ŋkaam, ʔakaam/

(Tà Ôi) /nkaːm/ (Ngeq)

(Bru) /sakaam/

(Cơ Tu) /ŋkaam/

(Pa Kô) /ʔakaam/

[4] (Khmer) អង្កាម(/ʔɑŋkaam/)

[5] (Môn) ကာံ(/kam/)

[6] (Bố Lưu) /qam⁵³/

[7] (Khơ Mú) /hŋkaːm, həŋkáːm/

[8] (Tà Ôi) /ŋkaam, ʔakaam/

[9] (Tà Ôi) /nkaːm/ (Ngeq)

[10] (Bru) /sakaam/

[11] (Cơ Tu) /ŋkaam/

[12] (Pa Kô) /ʔakaam/

[4] 
(Mường) cám, khám

(Chứt) /kæːmʔ/ (Arem)

(Thổ) /kaːm³/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ɣaːm³/ (Làng Lỡ)

(Tày Poọng) /tkaːm/

(Tày Poọng) /kamkaːm/ (Ly Hà)

(Tày Poọng) /kamkaːm/ (Toum)

[14] (Mường) cám, khám

(Chứt) /kæːmʔ/ (Arem)

(Thổ) /kaːm³/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ɣaːm³/ (Làng Lỡ)

(Tày Poọng) /tkaːm/

(Tày Poọng) /kamkaːm/ (Ly Hà)

(Tày Poọng) /kamkaːm/ (Toum)

[15] (Mường) cám, khám

[16] (Chứt) /kæːmʔ/ (Arem)

[17] (Thổ) /kaːm³/ (Cuối Chăm)

[18] (Thổ) /ɣaːm³/ (Làng Lỡ)

[19] (Tày Poọng) /tkaːm/

[20] (Tày Poọng) /kamkaːm/ (Ly Hà)

[21] (Tày Poọng) /kamkaːm/ (Toum)

[22] (Khmer) អង្កាម(/ʔɑŋkaam/)

(Môn) ကာံ(/kam/)

(Bố Lưu) /qam⁵³/

(Khơ Mú) /hŋkaːm, həŋkáːm/

(Tà Ôi) /ŋkaam, ʔakaam/

(Tà Ôi) /nkaːm/ (Ngeq)

(Bru) /sakaam/

(Cơ Tu) /ŋkaam/

(Pa Kô) /ʔakaam/

[23] (Khmer) អង្កាម(/ʔɑŋkaam/)

[24] (Môn) ကာံ(/kam/)

[25] (Bố Lưu) /qam⁵³/

[26] (Khơ Mú) /hŋkaːm, həŋkáːm/

[27] (Tà Ôi) /ŋkaam, ʔakaam/

[28] (Tà Ôi) /nkaːm/ (Ngeq)

[29] (Bru) /sakaam/

[30] (Cơ Tu) /ŋkaam/

[31] (Pa Kô) /ʔakaam/

[32] (Mường) cám, khám

(Chứt) /kæːmʔ/ (Arem)

(Thổ) /kaːm³/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ɣaːm³/ (Làng Lỡ)

(Tày Poọng) /tkaːm/

(Tày Poọng) /kamkaːm/ (Ly Hà)

(Tày Poọng) /kamkaːm/ (Toum)

[33] (Mường) cám, khám

[34] (Chứt) /kæːmʔ/ (Arem)

[35] (Thổ) /kaːm³/ (Cuối Chăm)

[36] (Thổ) /ɣaːm³/ (Làng Lỡ)

[37] (Tày Poọng) /tkaːm/

[38] (Tày Poọng) /kamkaːm/ (Ly Hà)

[39] (Tày Poọng) /kamkaːm/ (Toum)

[ref-sho2006-1] Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF

[ref-fer2007-3] Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[1]

[cg1]

[2]

[cg2]

[a]

@@ Dòng 1: / Dòng 1: @@
-# {{w|proto-mon-khmer|/*skaamʔ/|trấu}}{{cog|{{list|{{w|Khmer|{{rubyM|អង្កាម|/ʔɑŋkaam/}}}}|{{w|Mon|{{rubyM|ကာံ|/kam/}}}}|{{w|Bolyu|/qam⁵³/}}|{{w|Khmu|/hŋkaːm, həŋkáːm/}}|{{w|Ta'Oi|/ŋkaam, ʔakaam/}}|{{w|Ngeq|/nkaːm/}}|{{w|Bru|/sakaam/}}|{{w|Katu|/ŋkaam/}}|{{w|Pacoh|/ʔakaam/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*t-kaːmʔ/}}{{cog|{{list|{{w|muong|cám, khám}}|{{w|Chứt|/kæːmʔ/}} (Arem)|{{w|Tho|/kaːm³/}} (Cuối Chăm)|{{w|Tho|/ɣaːm³/}} (Làng Lỡ)|{{w|Pong|/tkaːm/}}|{{w|Pong|/kamkaːm/}} (Ly Hà)|{{w|Pong|/kamkaːm/}} (Toum)}}}}{{note|Có ý kiến cho rằng '''cám''' là mượn của chữ '''{{ruby|泔|cam}}''' hoặc '''{{ruby|粓|cam}}''' với nghĩa là "nước vo gạo". Tuy nhiên nếu phân tích theo lối chiết tự thì {{ruby|泔|cam}} bao gồm bộ {{ruby|氵|thủy}} chỉ nước, ghép với chữ ghi âm {{ruby|甘|cam}}, vốn không có nét nghĩa liên quan đến cơm hay gạo, do đó bỏ ngỏ khả năng {{ruby|泔|cam}} là từ mượn của {{w|proto-mon-khmer|/*skaamʔ/|}}.}} chất bột màu vàng nâu hoặc xám, do lớp vỏ mềm bao ngoài hạt gạo nát vụn ra khi giã, xát; {{chuyển}} thức ăn động vật, thường được chế biến từ cám gạo; {{chuyển}} vật nhiều và nhỏ
+# {{w|proto-mon-khmer|/*skaamʔ{{ref|sho2006}}/|trấu}}{{cog|{{list|{{w|Khmer|{{rubyM|អង្កាម|/ʔɑŋkaam/}}}}|{{w|Mon|{{rubyM|ကာံ|/kam/}}}}|{{w|Bolyu|/qam⁵³/}}|{{w|Khmu|/hŋkaːm, həŋkáːm/}}|{{w|Ta'Oi|/ŋkaam, ʔakaam/}}|{{w|Ngeq|/nkaːm/}}|{{w|Bru|/sakaam/}}|{{w|Katu|/ŋkaam/}}|{{w|Pacoh|/ʔakaam/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*t-kaːmʔ{{ref|fer2007}}/|}}{{cog|{{list|{{w|muong|cám, khám}}|{{w|Chứt|/kæːmʔ/}} (Arem)|{{w|Tho|/kaːm³/}} (Cuối Chăm)|{{w|Tho|/ɣaːm³/}} (Làng Lỡ)|{{w|Pong|/tkaːm/}}|{{w|Pong|/kamkaːm/}} (Ly Hà)|{{w|Pong|/kamkaːm/}} (Toum)}}}}{{note|Có ý kiến cho rằng '''cám''' là mượn của chữ '''{{ruby|泔|cam}}''' hoặc '''{{ruby|粓|cam}}''' với nghĩa là &quot;nước vo gạo&quot;. Tuy nhiên nếu phân tích theo lối chiết tự thì {{ruby|泔|cam}} bao gồm bộ {{ruby|氵|thủy}} chỉ nước, ghép với chữ ghi âm {{ruby|甘|cam}}, vốn không có nét nghĩa liên quan đến cơm hay gạo, do đó có khả năng cao {{ruby|泔|cam}} là từ mượn của {{w|proto-mon-khmer|/*skaamʔ/|}}.}} chất bột màu vàng nâu hoặc xám, do lớp vỏ mềm bao ngoài hạt gạo nát vụn ra khi giã, xát; {{chuyển}} thức ăn động vật, thường được chế biến từ cám gạo; {{chuyển}} vật nhiều và nhỏ
-#: [[gạo]] [[xay]] [[ra]] '''cám'''
+#: [[gạo]] xay [[ra]] '''cám'''
 #: '''cám''' [[lợn]]
-#: [[mụn]] '''cám'''
+#: mụn '''cám'''
-#: [[bèo]] '''cám'''
+#: bèo '''cám'''
 # {{w|hán|{{ruby|感|cảm}}|}} động lòng trước điều gì; thương cảm
-#: '''cám''' [[cảnh]]
+#: '''cám''' cảnh
-#: '''cám''' [[phận]] [[già]]
+#: '''cám''' phận [[già]]
 #: '''cám''' [[ơn]]
 {{gal|1|Rice bran.jpg|Cám gạo}}
 {{notes}}
 {{cogs}}
+{{refs}}