Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chỉ”

Bản mới nhất lúc 23:45, ngày 14 tháng 10 năm 2024

(Proto-Mon-Khmer) /*ks(i)ʔ^[1] ~ *ksih^[1]/^[cg1] → (Proto-Vietic) /*cis^[2]/^[cg2] sợi dài kết thành từ bông vải, dùng để khâu, thêu, may vá; sợi ngang trên khung dệt, phân biệt với sợi dọc gọi là canh; (nghĩa chuyển) dài và mảnh
xe chỉ luồn kim

chỉ thêu

canh tơ chỉ vải

kẻ chỉ

thái chỉ
(Phúc Kiến) 錢錢
(tiền) /chîⁿ/ → (Mã Lai) chee^[a] đơn vị đo khối lượng của người Malaysia, trở thành đơn vị đo khối lượng vàng phổ biến khi Anh chiếm Malaysia làm thuộc địa^[b]
chỉ vàng

nhẫn hai chỉ

Cuộn chỉ các màu
Cà rốt thái chỉ trong món bún chạo tôm
Đồng xu vàng 1 lượng (10 chỉ) thời Tự Đức

Chú thích

^ Có nguồn cho rằng chỉ là biến âm của từ chêk trong tiếng Khmer, nhưng hiện nay tiếng Khmer cũng dùng từ
ជី ជី
(/cii/) để nói về chỉ vàng.
^
Nhiều từ chỉ đơn vị đo khối lượng của Malaysia là mượn từ tiếng Hán:
1. - 10 tee (
    釐釐
    (li)) = 1 hoon (phân)
  - 10 hoon (
    分分
    (phân)) = 1 chee (chỉ)
  - 10 chee (
    錢錢
    (tiền)) = 1 tahil (lạng)

Từ cùng gốc

^
1. - (Khmer) ខ្សែ ខ្សែ
    (/khsae/)
  - (Brâu) /chchaj/
  - (Chơ Ro) /chɛː/
  - (Giẻ) /kaseːy/
  - (Jru') /ksɛː, kasɛː/
  - (Maa) /seː/
  - (Lavi) /kasɛː/
  - (M'Nông) say, sei
  - (Xơ Đăng) /kəsa̰j/
  - (Cơ Ho Sre) /che/
  - (Stiêng) /ceːi/
  - (Stiêng) /chej/ (Bù Lơ)
  - (Bru) /nsaj/
  - (Bru) /kasiːʔ/
  - (Kui) /ksai/
  - (Tà Ôi) /kərsɛɛ/
  - (Tà Ôi) /saaj/ (Ngeq)
  - (Xinh Mun) /séː/
  - (U) /sí/
  - (Hu) /pasíʔ/
  - (Chong) /sɛː/
^
1. - (Bắc Trung Bộ) chỉn
  - (Mường) chỉl
  - (Chứt) /ciːl⁴/
  - (Chứt) /cinʔ/ (Arem)
  - (Thổ) /ciːl⁵/ (Cuối Chăm)
  - (Thổ) /ciː⁵⁶/ (Làng Lỡ)

Nguồn tham khảo

^ ^{Bước lên tới: a} ^b Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF
^ Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[5] Có nguồn cho rằng chỉ là biến âm của từ chêk trong tiếng Khmer, nhưng hiện nay tiếng Khmer cũng dùng từ
ជី ជី
(/cii/) để nói về chỉ vàng.

[6] Nhiều từ chỉ đơn vị đo khối lượng của Malaysia là mượn từ tiếng Hán:
10 tee (
釐釐
(li)) = 1 hoon (phân)

10 hoon (
分分
(phân)) = 1 chee (chỉ)

10 chee (
錢錢
(tiền)) = 1 tahil (lạng)

[3] 10 tee (
釐釐
(li)) = 1 hoon (phân)

10 hoon (
分分
(phân)) = 1 chee (chỉ)

10 chee (
錢錢
(tiền)) = 1 tahil (lạng)

[4] 10 tee (
釐釐
(li)) = 1 hoon (phân)

[5] 10 hoon (
分分
(phân)) = 1 chee (chỉ)

[6] 10 chee (
錢錢
(tiền)) = 1 tahil (lạng)

[7] 10 tee (
釐釐
(li)) = 1 hoon (phân)

10 hoon (
分分
(phân)) = 1 chee (chỉ)

10 chee (
錢錢
(tiền)) = 1 tahil (lạng)

[8] 10 tee (
釐釐
(li)) = 1 hoon (phân)

[9] 10 hoon (
分分
(phân)) = 1 chee (chỉ)

[10] 10 chee (
錢錢
(tiền)) = 1 tahil (lạng)

[2] 
(Khmer) ខ្សែ ខ្សែ
(/khsae/)

(Brâu) /chchaj/

(Chơ Ro) /chɛː/

(Giẻ) /kaseːy/

(Jru') /ksɛː, kasɛː/

(Maa) /seː/

(Lavi) /kasɛː/

(M'Nông) say, sei

(Xơ Đăng) /kəsa̰j/

(Cơ Ho Sre) /che/

(Stiêng) /ceːi/

(Stiêng) /chej/ (Bù Lơ)

(Bru) /nsaj/

(Bru) /kasiːʔ/

(Kui) /ksai/

(Tà Ôi) /kərsɛɛ/

(Tà Ôi) /saaj/ (Ngeq)

(Xinh Mun) /séː/

(U) /sí/

(Hu) /pasíʔ/

(Chong) /sɛː/

[12] (Khmer) ខ្សែ ខ្សែ
(/khsae/)

(Brâu) /chchaj/

(Chơ Ro) /chɛː/

(Giẻ) /kaseːy/

(Jru') /ksɛː, kasɛː/

(Maa) /seː/

(Lavi) /kasɛː/

(M'Nông) say, sei

(Xơ Đăng) /kəsa̰j/

(Cơ Ho Sre) /che/

(Stiêng) /ceːi/

(Stiêng) /chej/ (Bù Lơ)

(Bru) /nsaj/

(Bru) /kasiːʔ/

(Kui) /ksai/

(Tà Ôi) /kərsɛɛ/

(Tà Ôi) /saaj/ (Ngeq)

(Xinh Mun) /séː/

(U) /sí/

(Hu) /pasíʔ/

(Chong) /sɛː/

[13] (Khmer) ខ្សែ ខ្សែ
(/khsae/)

[14] (Brâu) /chchaj/

[15] (Chơ Ro) /chɛː/

[16] (Giẻ) /kaseːy/

[17] (Jru') /ksɛː, kasɛː/

[18] (Maa) /seː/

[19] (Lavi) /kasɛː/

[20] (M'Nông) say, sei

[21] (Xơ Đăng) /kəsa̰j/

[22] (Cơ Ho Sre) /che/

[23] (Stiêng) /ceːi/

[24] (Stiêng) /chej/ (Bù Lơ)

[25] (Bru) /nsaj/

[26] (Bru) /kasiːʔ/

[27] (Kui) /ksai/

[28] (Tà Ôi) /kərsɛɛ/

[29] (Tà Ôi) /saaj/ (Ngeq)

[30] (Xinh Mun) /séː/

[31] (U) /sí/

[32] (Hu) /pasíʔ/

[33] (Chong) /sɛː/

[4] 
(Bắc Trung Bộ) chỉn

(Mường) chỉl

(Chứt) /ciːl⁴/

(Chứt) /cinʔ/ (Arem)

(Thổ) /ciːl⁵/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ciː⁵⁶/ (Làng Lỡ)

[35] (Bắc Trung Bộ) chỉn

(Mường) chỉl

(Chứt) /ciːl⁴/

(Chứt) /cinʔ/ (Arem)

(Thổ) /ciːl⁵/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ciː⁵⁶/ (Làng Lỡ)

[36] (Bắc Trung Bộ) chỉn

[37] (Mường) chỉl

[38] (Chứt) /ciːl⁴/

[39] (Chứt) /cinʔ/ (Arem)

[40] (Thổ) /ciːl⁵/ (Cuối Chăm)

[41] (Thổ) /ciː⁵⁶/ (Làng Lỡ)

[42] (Khmer) ខ្សែ ខ្សែ
(/khsae/)

(Brâu) /chchaj/

(Chơ Ro) /chɛː/

(Giẻ) /kaseːy/

(Jru') /ksɛː, kasɛː/

(Maa) /seː/

(Lavi) /kasɛː/

(M'Nông) say, sei

(Xơ Đăng) /kəsa̰j/

(Cơ Ho Sre) /che/

(Stiêng) /ceːi/

(Stiêng) /chej/ (Bù Lơ)

(Bru) /nsaj/

(Bru) /kasiːʔ/

(Kui) /ksai/

(Tà Ôi) /kərsɛɛ/

(Tà Ôi) /saaj/ (Ngeq)

(Xinh Mun) /séː/

(U) /sí/

(Hu) /pasíʔ/

(Chong) /sɛː/

[43] (Khmer) ខ្សែ ខ្សែ
(/khsae/)

[44] (Brâu) /chchaj/

[45] (Chơ Ro) /chɛː/

[46] (Giẻ) /kaseːy/

[47] (Jru') /ksɛː, kasɛː/

[48] (Maa) /seː/

[49] (Lavi) /kasɛː/

[50] (M'Nông) say, sei

[51] (Xơ Đăng) /kəsa̰j/

[52] (Cơ Ho Sre) /che/

[53] (Stiêng) /ceːi/

[54] (Stiêng) /chej/ (Bù Lơ)

[55] (Bru) /nsaj/

[56] (Bru) /kasiːʔ/

[57] (Kui) /ksai/

[58] (Tà Ôi) /kərsɛɛ/

[59] (Tà Ôi) /saaj/ (Ngeq)

[60] (Xinh Mun) /séː/

[61] (U) /sí/

[62] (Hu) /pasíʔ/

[63] (Chong) /sɛː/

[64] (Bắc Trung Bộ) chỉn

(Mường) chỉl

(Chứt) /ciːl⁴/

(Chứt) /cinʔ/ (Arem)

(Thổ) /ciːl⁵/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ciː⁵⁶/ (Làng Lỡ)

[65] (Bắc Trung Bộ) chỉn

[66] (Mường) chỉl

[67] (Chứt) /ciːl⁴/

[68] (Chứt) /cinʔ/ (Arem)

[69] (Thổ) /ciːl⁵/ (Cuối Chăm)

[70] (Thổ) /ciː⁵⁶/ (Làng Lỡ)

[ref-sho2006-1] {Bước lên tới: a} ^b Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF

[ref-fer2007-3] Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[1]

[cg1]

[2]

[cg2]

[a]

[b]

@@ Dòng 1: / Dòng 1: @@
-# {{w|Quảng Đông|{{ruby|錢|tiền}} {{nobr|/cin<sup>4</sup>/}} → {{nobr|/tsin/}} → {{nobr|/tsi/}}}} → {{w|Malay|chee}}{{note|Có nguồn cho rằng '''chỉ''' là biến âm của từ '''chêk''' trong tiếng Khmer, nhưng hiện nay tiếng Khmer cũng dùng từ {{nobr|{{rubyM|ជី|/cii/}}}} để nói về chỉ vàng.}} đơn vị đo khối lượng của người Malaysia, trở thành đơn vị đo khối lượng vàng phổ biến khi Anh chiếm Malaysia làm thuộc địa{{note|Nhiều từ chỉ đơn vị đo khối lượng của Malaysia là mượn từ tiếng Hán như ''tee'' (từ gốc: {{ruby|釐|li}}), ''hoon'' (từ gốc: {{ruby|分|phân}}).
+# {{w|Proto-Mon-Khmer|/*ks(i)ʔ{{ref|sho2006}} ~ *ksih{{ref|sho2006}}/|}}{{cog|{{list|{{w|Khmer|{{rubyM|ខ្សែ|/khsae/}}}}|{{w|Brao|/chchaj/}}|{{w|Chrau|/chɛː/}}|{{w|Jeh|/kaseːy/}}|{{w|Laven|/ksɛː, kasɛː/}}|{{w|Maa|/seː/}}|{{w|Lavi|/kasɛː/}}|{{w|Mnong|say, sei}}|{{w|Sedang|/kəsa̰j/}}|{{w|Sre|/che/}}|{{w|Stieng|/ceːi/}}|{{w|Stieng|/chej/}} (Bù Lơ)|{{w|Bru|/nsaj/}}|{{w|Bru|/kasiːʔ/}}|{{w|Kui|/ksai/}}|{{w|Ta'Oi|/kərsɛɛ/}}|{{w|Ta'Oi|/saaj/}} (Ngeq)|{{w|Khsing-Mul|/séː/}}|{{w|U|/sí/}}|{{w|Hu|/pasíʔ/}}|{{w|Chong|/sɛː/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*cis{{ref|fer2007}}/|}}{{cog|{{list|{{w|btb|chỉn}}|{{w|Muong|chỉl}}|{{w|Chứt|/ciːl⁴/}}|{{w|Chứt|/cinʔ/}} (Arem)|{{w|Tho|/ciːl⁵/}} (Cuối Chăm)|{{w|Tho|/ciː⁵⁶/}} (Làng Lỡ)}}}} sợi dài kết thành từ bông vải, dùng để khâu, thêu, may vá; sợi ngang trên khung dệt, phân biệt với sợi dọc gọi là ''canh''; {{chuyển}} dài và mảnh
-#: 10 tee (li) &#61; 1 hoon (phân)
+#: [[xe]] '''chỉ''' luồn [[kim]]
-#: 10 hoon (phân) &#61; 1 chee (chỉ)
+#: '''chỉ''' [[thêu]]
-#: 10 chee (chỉ) &#61; 1 tahil ([[lạng]])
+#: [[canh]] [[tơ]] '''chỉ''' [[vải]]
+#: kẻ '''chỉ'''
+#: thái '''chỉ'''
+# {{w|hokkien|{{ruby|錢|tiền}} {{nb|/chîⁿ/}}|}} → {{w|Malay|chee|}}{{note|Có nguồn cho rằng '''chỉ''' là biến âm của từ '''chêk''' trong tiếng Khmer, nhưng hiện nay tiếng Khmer cũng dùng từ {{nb|{{rubyM|ជី|/cii/}}}} để nói về chỉ vàng.}} đơn vị đo khối lượng của người Malaysia, trở thành đơn vị đo khối lượng vàng phổ biến khi Anh chiếm Malaysia làm thuộc địa{{note|Nhiều từ chỉ đơn vị đo khối lượng của Malaysia là mượn từ tiếng Hán:
+#* 10 tee ({{ruby|釐|li}}) {{=}} 1 hoon (phân)
+#* 10 hoon ({{ruby|分|phân}}) {{=}} 1 chee (chỉ)
+#* 10 chee ({{ruby|錢|tiền}}) {{=}} 1 tahil (lạng)
 }}
 #: '''chỉ''' [[vàng]]
 #: [[nhẫn]] [[hai]] '''chỉ'''
-{{gal|1|Gold_lang_Tu_Duc_CdM.jpg|Đồng xu vàng 1 lượng (10 chỉ) thời Tự Đức}}
+{{gal|3|Bobines (4732394303).jpg|Cuộn chỉ các màu|Bun-Chao-Tom-2008.jpg|Cà rốt thái chỉ trong món bún chạo tôm|Gold_lang_Tu_Duc_CdM.jpg|Đồng xu vàng 1 lượng (10 chỉ) thời Tự Đức}}
 {{notes}}
-# {{w|Proto-Mon-Khmer|/*ks(i)ʔ ~ *ksih/|}} → {{w|Proto-Vietic|/*cis/}}{{cog|{{list|{{w|btb|chỉn}}|{{w|Muong|chỉl}}}}}} sợi dài kết thành từ bông vải, dùng để khâu, thêu, may vá; sợi ngang trên khung dệt, phân biệt với sợi dọc gọi là ''canh''; {{chuyển}} dài và mảnh
-#: xe '''chỉ''' luồn kim
-#: '''chỉ''' thêu
-#: canh [[tơ]] '''chỉ''' vải
-#: kẻ '''chỉ'''
-#: thái '''chỉ'''
-{{gal|2|Bobines (4732394303).jpg|Cuộn chỉ các màu|Bun-Chao-Tom-2008.jpg|Cà rốt thái chỉ trong món bún chạo tôm}}
 {{cogs}}
+{{refs}}