Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trời”

← Sửa đổi trước Sửa đổi sau →

Phiên bản lúc 10:16, ngày 30 tháng 10 năm 2024

(Proto-Mon-Khmer) /*briiʔ^[1]/^[cg1] → (Proto-Vietic) /*b-ləːj^[2]/^[cg2]^[a] &nbsp^[b] &nbsp^[c] &nbsp → (Việt trung đại) 𡗶(blời)[?][?] khoảng không gian vô tận mà ta nhìn thấy như một hình vòm úp trên mặt đất;
một tay che trời

trời cao đất dày

Chú thích

^ Cuốn Phật thuyết đại báo phụ mẫu ân trọng kinh (trước thế kỉ XII) ghi âm nôm của trời bằng chữ 𫶸(/blơi/)[?][?] (巴(ba) + 例(lệ)), 婆(bà)例(lệ) /blơi/, hoặc 婆(bà)雷(lôi) /blôi/.
^ Tác phẩm An Nam tức sự (thế kỉ XIII) ghi âm của trời bằng chữ Hán 勃(bột)耒(lỗi) /bwot lwoj^H/.
^ Cuốn An Nam dịch ngữ (thế kỉ XVI) ghi âm của trời bằng chữ Hán 雷(lôi).

Từ cùng gốc

^
1. - (Khơ Mú) /matbriʔ/ ("mặt trời") (Cuang)
  - (Khơ Mú) /[màt]-prìʔ/ ("(mặt) trời") (Yuan)
  - (Lyngngam) /brɛj/ (Rongrin)
  - (Lawa) /phriʔ/ (L'up)
  - (Lawa) /priəʔ/ (Bắc)
  - (Lawa) /phreʔ/ (Umphai)
  - (Samtau) /phrèʔ/
  - (Son) /pre/
  - (Tai Loi) /pri/
  - (Wa) /prai/ (Bible)
  - (Wa) /praj/ (Praok)
^
1. - giời
  - (Bắc Trung Bộ) lời
  - (Bắc Trung Bộ) tời
  - (Mường) tlời
  - (Chứt) /pləːj²/
  - (Chứt) /tləːj¹/ (Arem)
  - (Thổ) /bləːj¹/ (Cuối Chăm)
  - (Thổ) /ʐɨəj²/ (Làng Lỡ)
  - (Tày Poọng) /pləːj/

Nguồn tham khảo

^ Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF
^ Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[5] Cuốn Phật thuyết đại báo phụ mẫu ân trọng kinh (trước thế kỉ XII) ghi âm nôm của trời bằng chữ 𫶸(/blơi/)[?][?] (巴(ba) + 例(lệ)), 婆(bà)例(lệ) /blơi/, hoặc 婆(bà)雷(lôi) /blôi/.

[6] Tác phẩm An Nam tức sự (thế kỉ XIII) ghi âm của trời bằng chữ Hán 勃(bột)耒(lỗi) /bwot lwoj^H/.

[7] Cuốn An Nam dịch ngữ (thế kỉ XVI) ghi âm của trời bằng chữ Hán 雷(lôi).

[2] 
(Khơ Mú) /matbriʔ/ ("mặt trời") (Cuang)

(Khơ Mú) /[màt]-prìʔ/ ("(mặt) trời") (Yuan)

(Lyngngam) /brɛj/ (Rongrin)

(Lawa) /phriʔ/ (L'up)

(Lawa) /priəʔ/ (Bắc)

(Lawa) /phreʔ/ (Umphai)

(Samtau) /phrèʔ/

(Son) /pre/

(Tai Loi) /pri/

(Wa) /prai/ (Bible)

(Wa) /praj/ (Praok)

[5] (Khơ Mú) /matbriʔ/ ("mặt trời") (Cuang)

(Khơ Mú) /[màt]-prìʔ/ ("(mặt) trời") (Yuan)

(Lyngngam) /brɛj/ (Rongrin)

(Lawa) /phriʔ/ (L'up)

(Lawa) /priəʔ/ (Bắc)

(Lawa) /phreʔ/ (Umphai)

(Samtau) /phrèʔ/

(Son) /pre/

(Tai Loi) /pri/

(Wa) /prai/ (Bible)

(Wa) /praj/ (Praok)

[6] (Khơ Mú) /matbriʔ/ ("mặt trời") (Cuang)

[7] (Khơ Mú) /[màt]-prìʔ/ ("(mặt) trời") (Yuan)

[8] (Lyngngam) /brɛj/ (Rongrin)

[9] (Lawa) /phriʔ/ (L'up)

[10] (Lawa) /priəʔ/ (Bắc)

[11] (Lawa) /phreʔ/ (Umphai)

[12] (Samtau) /phrèʔ/

[13] (Son) /pre/

[14] (Tai Loi) /pri/

[15] (Wa) /prai/ (Bible)

[16] (Wa) /praj/ (Praok)

[4] 
giời

(Bắc Trung Bộ) lời

(Bắc Trung Bộ) tời

(Mường) tlời

(Chứt) /pləːj²/

(Chứt) /tləːj¹/ (Arem)

(Thổ) /bləːj¹/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ʐɨəj²/ (Làng Lỡ)

(Tày Poọng) /pləːj/

[18] giời

(Bắc Trung Bộ) lời

(Bắc Trung Bộ) tời

(Mường) tlời

(Chứt) /pləːj²/

(Chứt) /tləːj¹/ (Arem)

(Thổ) /bləːj¹/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ʐɨəj²/ (Làng Lỡ)

(Tày Poọng) /pləːj/

[19] giời

[20] (Bắc Trung Bộ) lời

[21] (Bắc Trung Bộ) tời

[22] (Mường) tlời

[23] (Chứt) /pləːj²/

[24] (Chứt) /tləːj¹/ (Arem)

[25] (Thổ) /bləːj¹/ (Cuối Chăm)

[26] (Thổ) /ʐɨəj²/ (Làng Lỡ)

[27] (Tày Poọng) /pləːj/

[28] (Khơ Mú) /matbriʔ/ ("mặt trời") (Cuang)

(Khơ Mú) /[màt]-prìʔ/ ("(mặt) trời") (Yuan)

(Lyngngam) /brɛj/ (Rongrin)

(Lawa) /phriʔ/ (L'up)

(Lawa) /priəʔ/ (Bắc)

(Lawa) /phreʔ/ (Umphai)

(Samtau) /phrèʔ/

(Son) /pre/

(Tai Loi) /pri/

(Wa) /prai/ (Bible)

(Wa) /praj/ (Praok)

[29] (Khơ Mú) /matbriʔ/ ("mặt trời") (Cuang)

[30] (Khơ Mú) /[màt]-prìʔ/ ("(mặt) trời") (Yuan)

[31] (Lyngngam) /brɛj/ (Rongrin)

[32] (Lawa) /phriʔ/ (L'up)

[33] (Lawa) /priəʔ/ (Bắc)

[34] (Lawa) /phreʔ/ (Umphai)

[35] (Samtau) /phrèʔ/

[36] (Son) /pre/

[37] (Tai Loi) /pri/

[38] (Wa) /prai/ (Bible)

[39] (Wa) /praj/ (Praok)

[40] giời

(Bắc Trung Bộ) lời

(Bắc Trung Bộ) tời

(Mường) tlời

(Chứt) /pləːj²/

(Chứt) /tləːj¹/ (Arem)

(Thổ) /bləːj¹/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ʐɨəj²/ (Làng Lỡ)

(Tày Poọng) /pləːj/

[41] giời

[42] (Bắc Trung Bộ) lời

[43] (Bắc Trung Bộ) tời

[44] (Mường) tlời

[45] (Chứt) /pləːj²/

[46] (Chứt) /tləːj¹/ (Arem)

[47] (Thổ) /bləːj¹/ (Cuối Chăm)

[48] (Thổ) /ʐɨəj²/ (Làng Lỡ)

[49] (Tày Poọng) /pləːj/

[ref-sho2006-1] Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF

[ref-fer2007-3] Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[1]

[cg1]

[2]

[cg2]

[a]

[b]

[c]

@@ Dòng 1: / Dòng 1: @@
-# {{w|Proto-Mon-Khmer|/*briiʔ{{ref|sho2006}}/|}}{{cog|{{list|{{w|Khmu|/matbriʔ/|mặt trời}} (Cuang)|{{w|Khmu|/[màt]-prìʔ/|(mặt) trời}} (Yuan)|{{w|Lyngngam|/brɛj/}} (Rongrin)|{{w|Lawa|/phriʔ/}} (L'up)|{{w|Lawa|/priəʔ/}} (Bắc)|{{w|Lawa|/phreʔ/}} (Umphai)|{{w|Samtau|/phrèʔ/}}|{{w|Son|/pre/}}|{{w|Tai Loi|/pri/}}|{{w|Wa|/prai/}} (Bible)|{{w|Wa|/praj/}} (Praok)}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*b-ləːj{{ref|fer2007}}/|}}{{cog|{{list|{{w||giời}}|{{w|btb|lời}}|{{w|btb|tời}}|{{w|Muong|tlời}}|{{w|Chut|/pləːj²/}}|{{w|Chứt|/tləːj¹/}} (Arem)|{{w|Tho|/bləːj¹/}} (Cuối Chăm)|{{w|Tho|/ʐɨəj²/}} (Làng Lỡ)|{{w|Pong|/pləːj/}}}}}}{{nombook|phật|{{rubyN|𫶸|/blơi/}} {{ruby|(巴 + 例)|ba lệ}}, {{ruby|婆例|bà lệ}} {{nobr|/blơi/}}, hoặc {{ruby|婆雷|bà lôi}} {{nobr|/blôi/}}}}{{nombook|ants|{{ruby|勃耒|bột lỗi}} {{nb|/bwot}} {{nb|lwoj{{s|H}}/}}}} → {{w|Việt trung|{{rubyN|𡗶|blời}}|}} khoảng không gian vô tận mà ta nhìn thấy như một hình vòm úp trên mặt đất;
+# {{w|Proto-Mon-Khmer|/*briiʔ{{ref|sho2006}}/|}}{{cog|{{list|{{w|Khmu|/matbriʔ/|mặt trời}} (Cuang)|{{w|Khmu|/[màt]-prìʔ/|(mặt) trời}} (Yuan)|{{w|Lyngngam|/brɛj/}} (Rongrin)|{{w|Lawa|/phriʔ/}} (L'up)|{{w|Lawa|/priəʔ/}} (Bắc)|{{w|Lawa|/phreʔ/}} (Umphai)|{{w|Samtau|/phrèʔ/}}|{{w|Son|/pre/}}|{{w|Tai Loi|/pri/}}|{{w|Wa|/prai/}} (Bible)|{{w|Wa|/praj/}} (Praok)}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*b-ləːj{{ref|fer2007}}/|}}{{cog|{{list|{{w||giời}}|{{w|btb|lời}}|{{w|btb|tời}}|{{w|Muong|tlời}}|{{w|Chut|/pləːj²/}}|{{w|Chứt|/tləːj¹/}} (Arem)|{{w|Tho|/bləːj¹/}} (Cuối Chăm)|{{w|Tho|/ʐɨəj²/}} (Làng Lỡ)|{{w|Pong|/pləːj/}}}}}}{{nombook|phật|{{rubyN|𫶸|/blơi/}} {{ruby|(巴 + 例)|ba lệ}}, {{ruby|婆例|bà lệ}} {{nobr|/blơi/}}, hoặc {{ruby|婆雷|bà lôi}} {{nobr|/blôi/}}}}{{nombook|ants|{{ruby|勃耒|bột lỗi}} {{nb|/bwot}} {{nb|lwoj{{s|H}}/}}}}{{nombook|andn|{{ruby|雷|lôi}}}} → {{w|Việt trung|{{rubyN|𡗶|blời}}|}} khoảng không gian vô tận mà ta nhìn thấy như một hình vòm úp trên mặt đất;
 #: [[một]] [[tay]] che '''trời'''
 #: '''trời''' cao [[đất]] dày