Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trầu”

← Sửa đổi trước Sửa đổi sau →

Phiên bản lúc 23:54, ngày 23 tháng 3 năm 2025

(Proto-Mon-Khmer) /*ml(əw)^[1]/^[cg1] → (Proto-Vietic) /*b-luː^[2]/^[cg2]^[a] → (Việt trung đại - 1651) blàu loài cây thân leo, lá rộng hình trái tim, thường được dùng để nhai cùng với cau và vôi; (cũng) giầu ^[b]
miếng trầu là đầu câu chuyện

trầu cau

cơi trầu

Chú thích

^ Cuốn An Nam dịch ngữ (thế kỉ XVI) ghi âm của trầu bằng chữ Hán
蔞蔞
(lâu).
^ Làng
扶扶
(Phù)
留留
(Lưu) (đọc theo tiếng Hán trung đại là /bɨo lɨu/) có tên Nôm là làng Giầu/Trầu hay Chợ Dầu/Giầu/Giàu. Bản thân tên gọi phù lưu cũng có nghĩa là cây trầu trong tiếng Hán cổ, nhưng dựa theo phân bố của cây trầu và lịch sử phát triển của tục ăn trầu cau thì phù lưu là từ mượn của tiếng Việt cổ đại chứ không phải là từ nguyên của trầu.

Từ cùng gốc

^
1. - (Khmer) ម្លូ ម្លូ
    (/mlùː/)
  - (Khmer) ចាព្លូ ចាព្លូ
    (/caa pluu/) (lá lốt)
  - (Môn) ဇဗၠူ ဇဗၠူ
    (/həplùˀ/)
  - (Xinh Mun) /phluː/
  - (Khơ Mú) /plùː/ (Yuan)
  - (Khơ Mú) /bluː/ (Cuang)
  - (Bru) /pəlṳu/ (Sô)
  - (Tà Ôi) /p'əluə/ (Ngeq)
  - (Tà Ôi) /pəlua/ (Ong)
  - (Jru') /pəluə, pəluo/
  - (Brâu) /məluu/
  - (Chơ Ro) /mluː/
  - (Stiêng) /mluː/
  - (Triêng) /luː/
^
1. - (Bắc Trung Bộ) trù
  - (Mường) trù, tlù, pù
  - (Chứt) /plùː/ (Rục)
  - (Chứt) /pluː²/ (Sách)
  - (Chứt) /pəlow²/ (Mã Liềng)
  - (Chứt) /ulɐ̀w/ (Arem)
  - (Thổ) /pluː²/ (Cuối Chăm)
  - (Thổ) /ʐuː²/ (Làng Lỡ)
  - (Maleng) /pluː²/ (Bro)
  - (Maleng) /pəluː²/ (Khả Phong)
  - (Tày Poọng) /pʰuː, pluː/
  - (Tày Poọng) /plow/ (Ly Hà)
  - (Tày Poọng) /plow/ (Toum)
  - (Thavưng) /palûː/

Xem thêm

chìa vôi

Nguồn tham khảo

^ Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF
^ Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[5] Cuốn An Nam dịch ngữ (thế kỉ XVI) ghi âm của trầu bằng chữ Hán
蔞蔞
(lâu).

[6] Làng
扶扶
(Phù)
留留
(Lưu) (đọc theo tiếng Hán trung đại là /bɨo lɨu/) có tên Nôm là làng Giầu/Trầu hay Chợ Dầu/Giầu/Giàu. Bản thân tên gọi phù lưu cũng có nghĩa là cây trầu trong tiếng Hán cổ, nhưng dựa theo phân bố của cây trầu và lịch sử phát triển của tục ăn trầu cau thì phù lưu là từ mượn của tiếng Việt cổ đại chứ không phải là từ nguyên của trầu.

[2] 
(Khmer) ម្លូ ម្លូ
(/mlùː/)

(Khmer) ចាព្លូ ចាព្លូ
(/caa pluu/) (lá lốt)

(Môn) ဇဗၠူ ဇဗၠူ
(/həplùˀ/)

(Xinh Mun) /phluː/

(Khơ Mú) /plùː/ (Yuan)

(Khơ Mú) /bluː/ (Cuang)

(Bru) /pəlṳu/ (Sô)

(Tà Ôi) /p'əluə/ (Ngeq)

(Tà Ôi) /pəlua/ (Ong)

(Jru') /pəluə, pəluo/

(Brâu) /məluu/

(Chơ Ro) /mluː/

(Stiêng) /mluː/

(Triêng) /luː/

[4] (Khmer) ម្លូ ម្លូ
(/mlùː/)

(Khmer) ចាព្លូ ចាព្លូ
(/caa pluu/) (lá lốt)

(Môn) ဇဗၠူ ဇဗၠူ
(/həplùˀ/)

(Xinh Mun) /phluː/

(Khơ Mú) /plùː/ (Yuan)

(Khơ Mú) /bluː/ (Cuang)

(Bru) /pəlṳu/ (Sô)

(Tà Ôi) /p'əluə/ (Ngeq)

(Tà Ôi) /pəlua/ (Ong)

(Jru') /pəluə, pəluo/

(Brâu) /məluu/

(Chơ Ro) /mluː/

(Stiêng) /mluː/

(Triêng) /luː/

[5] (Khmer) ម្លូ ម្លូ
(/mlùː/)

[6] (Khmer) ចាព្លូ ចាព្លូ
(/caa pluu/) (lá lốt)

[7] (Môn) ဇဗၠူ ဇဗၠူ
(/həplùˀ/)

[8] (Xinh Mun) /phluː/

[9] (Khơ Mú) /plùː/ (Yuan)

[10] (Khơ Mú) /bluː/ (Cuang)

[11] (Bru) /pəlṳu/ (Sô)

[12] (Tà Ôi) /p'əluə/ (Ngeq)

[13] (Tà Ôi) /pəlua/ (Ong)

[14] (Jru') /pəluə, pəluo/

[15] (Brâu) /məluu/

[16] (Chơ Ro) /mluː/

[17] (Stiêng) /mluː/

[18] (Triêng) /luː/

[4] 
(Bắc Trung Bộ) trù

(Mường) trù, tlù, pù

(Chứt) /plùː/ (Rục)

(Chứt) /pluː²/ (Sách)

(Chứt) /pəlow²/ (Mã Liềng)

(Chứt) /ulɐ̀w/ (Arem)

(Thổ) /pluː²/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ʐuː²/ (Làng Lỡ)

(Maleng) /pluː²/ (Bro)

(Maleng) /pəluː²/ (Khả Phong)

(Tày Poọng) /pʰuː, pluː/

(Tày Poọng) /plow/ (Ly Hà)

(Tày Poọng) /plow/ (Toum)

(Thavưng) /palûː/

[20] (Bắc Trung Bộ) trù

(Mường) trù, tlù, pù

(Chứt) /plùː/ (Rục)

(Chứt) /pluː²/ (Sách)

(Chứt) /pəlow²/ (Mã Liềng)

(Chứt) /ulɐ̀w/ (Arem)

(Thổ) /pluː²/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ʐuː²/ (Làng Lỡ)

(Maleng) /pluː²/ (Bro)

(Maleng) /pəluː²/ (Khả Phong)

(Tày Poọng) /pʰuː, pluː/

(Tày Poọng) /plow/ (Ly Hà)

(Tày Poọng) /plow/ (Toum)

(Thavưng) /palûː/

[21] (Bắc Trung Bộ) trù

[22] (Mường) trù, tlù, pù

[23] (Chứt) /plùː/ (Rục)

[24] (Chứt) /pluː²/ (Sách)

[25] (Chứt) /pəlow²/ (Mã Liềng)

[26] (Chứt) /ulɐ̀w/ (Arem)

[27] (Thổ) /pluː²/ (Cuối Chăm)

[28] (Thổ) /ʐuː²/ (Làng Lỡ)

[29] (Maleng) /pluː²/ (Bro)

[30] (Maleng) /pəluː²/ (Khả Phong)

[31] (Tày Poọng) /pʰuː, pluː/

[32] (Tày Poọng) /plow/ (Ly Hà)

[33] (Tày Poọng) /plow/ (Toum)

[34] (Thavưng) /palûː/

[35] (Khmer) ម្លូ ម្លូ
(/mlùː/)

(Khmer) ចាព្លូ ចាព្លូ
(/caa pluu/) (lá lốt)

(Môn) ဇဗၠူ ဇဗၠူ
(/həplùˀ/)

(Xinh Mun) /phluː/

(Khơ Mú) /plùː/ (Yuan)

(Khơ Mú) /bluː/ (Cuang)

(Bru) /pəlṳu/ (Sô)

(Tà Ôi) /p'əluə/ (Ngeq)

(Tà Ôi) /pəlua/ (Ong)

(Jru') /pəluə, pəluo/

(Brâu) /məluu/

(Chơ Ro) /mluː/

(Stiêng) /mluː/

(Triêng) /luː/

[36] (Khmer) ម្លូ ម្លូ
(/mlùː/)

[37] (Khmer) ចាព្លូ ចាព្លូ
(/caa pluu/) (lá lốt)

[38] (Môn) ဇဗၠူ ဇဗၠူ
(/həplùˀ/)

[39] (Xinh Mun) /phluː/

[40] (Khơ Mú) /plùː/ (Yuan)

[41] (Khơ Mú) /bluː/ (Cuang)

[42] (Bru) /pəlṳu/ (Sô)

[43] (Tà Ôi) /p'əluə/ (Ngeq)

[44] (Tà Ôi) /pəlua/ (Ong)

[45] (Jru') /pəluə, pəluo/

[46] (Brâu) /məluu/

[47] (Chơ Ro) /mluː/

[48] (Stiêng) /mluː/

[49] (Triêng) /luː/

[50] (Bắc Trung Bộ) trù

(Mường) trù, tlù, pù

(Chứt) /plùː/ (Rục)

(Chứt) /pluː²/ (Sách)

(Chứt) /pəlow²/ (Mã Liềng)

(Chứt) /ulɐ̀w/ (Arem)

(Thổ) /pluː²/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /ʐuː²/ (Làng Lỡ)

(Maleng) /pluː²/ (Bro)

(Maleng) /pəluː²/ (Khả Phong)

(Tày Poọng) /pʰuː, pluː/

(Tày Poọng) /plow/ (Ly Hà)

(Tày Poọng) /plow/ (Toum)

(Thavưng) /palûː/

[51] (Bắc Trung Bộ) trù

[52] (Mường) trù, tlù, pù

[53] (Chứt) /plùː/ (Rục)

[54] (Chứt) /pluː²/ (Sách)

[55] (Chứt) /pəlow²/ (Mã Liềng)

[56] (Chứt) /ulɐ̀w/ (Arem)

[57] (Thổ) /pluː²/ (Cuối Chăm)

[58] (Thổ) /ʐuː²/ (Làng Lỡ)

[59] (Maleng) /pluː²/ (Bro)

[60] (Maleng) /pəluː²/ (Khả Phong)

[61] (Tày Poọng) /pʰuː, pluː/

[62] (Tày Poọng) /plow/ (Ly Hà)

[63] (Tày Poọng) /plow/ (Toum)

[64] (Thavưng) /palûː/

[ref-sho2006-1] Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF

[ref-fer2007-3] Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[1]

[cg1]

[2]

[cg2]

[a]

[b]

@@ Dòng 1: / Dòng 1: @@
-# {{w|Proto-mon-khmer|/*ml(əw){{ref|sho2006}}/|}}{{cog|{{list|{{w|Khmer|{{rubyM|ម្លូ|/mlùː/}}}}|{{w|Khmer|{{rubyM|ចាព្លូ|/caa pluu/}} (lá lốt)}}|{{w|Mon|{{rubyM|ဇဗၠူ|/həplùˀ/}}}}|{{w|Khsing-Mul|/phluː/}}|{{w|Khmu|/plùː/}} (Yuan)|{{w|Khmu|/bluː/}} (Cuang)|{{w|Bru|/pəlṳu/}} (Sô)|{{w|Ngeq|/p'əluə/}}|{{w|Ong|/pəlua/}}|{{w|Laven|/pəluə, pəluo/}}|{{w|Brao|/məluu/}}|{{w|Chrau|/mluː/}}|{{w|Stieng|/mluː/}}|{{w|Tarieng|/luː/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*b-luː{{ref|fer2007}}/|}}{{cog|{{list|{{w|btb|trù}}|{{w|muong|trù, tlù, pù}}|{{w|Chứt|/plùː/}} (Rục)|{{w|Chứt|/pluː²/}} (Sách)|{{w|chut|/pəlow²/}} (Mã Liềng)|{{w|Chứt|/ulɐ̀w/}} (Arem)|{{w|Tho|/pluː²/}} (Cuối Chăm)|{{w|Tho|/ʐuː²/}} (Làng Lỡ)|{{w|Maleng|/pluː²/}} (Bro)|{{w|Maleng|/pəluː²/}} (Khả Phong)|{{w|Pong|/pʰuː, pluː/}}|{{w|Pong|/plow/}} (Ly Hà)|{{w|Pong|/plow/}} (Toum)|{{w|Thavung|/palûː/}}}}}} → {{w|việt trung|{{rubyN|𣞾|blàu}}|}}{{nombook|andn|{{ruby|蔞|lâu}}}} loài cây thân leo, lá rộng hình trái tim, thường được dùng để nhai cùng với cau và vôi; {{cũng|[[giầu]]}} {{note|Làng {{ruby|扶留|Phù Lưu}} (đọc theo tiếng Hán trung đại là {{nb|/bɨo lɨu/}}) có tên Nôm là làng ''Giầu/Trầu'' hay Chợ ''Dầu/Giầu/Giàu''. Bản thân tên gọi '''phù lưu''' cũng có nghĩa là cây trầu trong tiếng Hán cổ, nhưng dựa theo phân bố của cây trầu và lịch sử phát triển của tục ăn trầu cau thì '''phù lưu''' là từ mượn của tiếng Việt cổ đại chứ không phải là từ nguyên của '''trầu'''.}}
+# {{w|Proto-mon-khmer|/*ml(əw){{ref|sho2006}}/|}}{{cog|{{list|{{w|Khmer|{{rubyM|ម្លូ|/mlùː/}}}}|{{w|Khmer|{{rubyM|ចាព្លូ|/caa pluu/}} (lá lốt)}}|{{w|Mon|{{rubyM|ဇဗၠူ|/həplùˀ/}}}}|{{w|Khsing-Mul|/phluː/}}|{{w|Khmu|/plùː/}} (Yuan)|{{w|Khmu|/bluː/}} (Cuang)|{{w|Bru|/pəlṳu/}} (Sô)|{{w|Ngeq|/p'əluə/}}|{{w|Ong|/pəlua/}}|{{w|Laven|/pəluə, pəluo/}}|{{w|Brao|/məluu/}}|{{w|Chrau|/mluː/}}|{{w|Stieng|/mluː/}}|{{w|Tarieng|/luː/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*b-luː{{ref|fer2007}}/|}}{{cog|{{list|{{w|btb|trù}}|{{w|muong|trù, tlù, pù}}|{{w|Chứt|/plùː/}} (Rục)|{{w|Chứt|/pluː²/}} (Sách)|{{w|chut|/pəlow²/}} (Mã Liềng)|{{w|Chứt|/ulɐ̀w/}} (Arem)|{{w|Tho|/pluː²/}} (Cuối Chăm)|{{w|Tho|/ʐuː²/}} (Làng Lỡ)|{{w|Maleng|/pluː²/}} (Bro)|{{w|Maleng|/pəluː²/}} (Khả Phong)|{{w|Pong|/pʰuː, pluː/}}|{{w|Pong|/plow/}} (Ly Hà)|{{w|Pong|/plow/}} (Toum)|{{w|Thavung|/palûː/}}}}}}{{nombook|andn|{{ruby|蔞|lâu}}}} → {{w|{{việt|1651}}|blàu|}} loài cây thân leo, lá rộng hình trái tim, thường được dùng để nhai cùng với cau và vôi; {{cũng|[[giầu]]}} {{note|Làng {{ruby|扶留|Phù Lưu}} (đọc theo tiếng Hán trung đại là {{nb|/bɨo lɨu/}}) có tên Nôm là làng ''Giầu/Trầu'' hay Chợ ''Dầu/Giầu/Giàu''. Bản thân tên gọi '''phù lưu''' cũng có nghĩa là cây trầu trong tiếng Hán cổ, nhưng dựa theo phân bố của cây trầu và lịch sử phát triển của tục ăn trầu cau thì '''phù lưu''' là từ mượn của tiếng Việt cổ đại chứ không phải là từ nguyên của '''trầu'''.}}
 #: miếng '''trầu''' [[là]] đầu [[câu]] [[chuyện]]
 #: '''trầu''' [[cau]]