Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Năm”

← Sửa đổi trước Sửa đổi sau →

Phiên bản lúc 16:26, ngày 27 tháng 8 năm 2023

(Proto-Mon-Khmer) /*p(ɗ)am/^[cg1] → (Proto-Vietic) /*ɗam/^[cg2] số đếm 5; trong các kết hợp cụ thể có thể được biến đổi thành nhăm, lăm, hoặc dăm
năm anh em siêu nhân

đi năm ba tháng

năm nắng, mười mưa
(Proto-Mon-Khmer) /*cn₁am ~ *cn₁aam/^[cg3] → (Proto-Vietic) /*c-n-əm/^[cg4]^[a] thời gian Trái Đất đi hết một vòng quanh Mặt Trời
năm nhuận

khôn ba năm, dại một giờ

kế hoạch năm năm

Chú thích

^ Có ý kiến cho rằng từ nguyên của năm là từ Hán-Việt 年年
(niên) nhưng không phải, bởi vì có rất nhiều từ tương ứng xuất hiện trong các ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Nam Á (xem phần Từ cùng gốc cg3 ở dưới), và cũng không có sự tương đồng về ngữ âm giữa 年 (/*niːŋ/ → /nen/) và năm.

Từ cùng gốc

^
1. - (Khmer) ប្រាំ ប្រាំ
    (/pram/)
  - (Ba Na) đăm, pơđăm
  - (Hà Lăng) bơdăm
  - (Giẻ) /padam/
  - (Triêng) /padam/
  - (Cùa) /pram/
  - (Chơ Ro) /pram/
  - (M'Nông) /pram/
  - (Cơ Ho Sre) /pram/
  - (Stiêng) /pram/
  - (Xơ Đăng) /pəta̰m/
^
1. - (Mường) đằm, đăm
  - (Chứt) /dam¹/
  - (Thavưng) /dam¹/
  - (Thổ) /dam¹/
  - (Maleng) /dam¹/
  - (Tày Poọng) /dam/
^
1. - (Khmer) ឆ្នាំ ឆ្នាំ
    (/chnam/)
  - (Môn) သၞာံ သၞာံ
    (/hnam/)
  - (Ba Na) hơnăm, sơnăm
  - (Khơ Mú) /nɨm/
  - (Cơ Ho Sre) sönam
  - (Cùa) /sanɨm/
  - (Cơ Ho Sre) nam
  - (M'Nông) năm
  - (Giẻ) /hnam/
  - (Triêng) /nam, canam/
  - (Stiêng) /nam/
  - (Hà Lăng) hơnăm
^
1. - (Mường) năm
  - (Chứt) /nam¹/
  - (Thổ) /nam¹/ (Cuối Chăm)
  - (Thổ) /nʌm¹/ (Làng Lỡ)
  - (Maleng) /sənam¹/
  - (Thavưng) /cɔm¹/
  - (Kháng) /cɨm/ (Phong-Kniang)

[5] Có ý kiến cho rằng từ nguyên của năm là từ Hán-Việt 年年
(niên) nhưng không phải, bởi vì có rất nhiều từ tương ứng xuất hiện trong các ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Nam Á (xem phần Từ cùng gốc cg3 ở dưới), và cũng không có sự tương đồng về ngữ âm giữa 年 (/*niːŋ/ → /nen/) và năm.

[1] 
(Khmer) ប្រាំ ប្រាំ
(/pram/)

(Ba Na) đăm, pơđăm

(Hà Lăng) bơdăm

(Giẻ) /padam/

(Triêng) /padam/

(Cùa) /pram/

(Chơ Ro) /pram/

(M'Nông) /pram/

(Cơ Ho Sre) /pram/

(Stiêng) /pram/

(Xơ Đăng) /pəta̰m/

[3] (Khmer) ប្រាំ ប្រាំ
(/pram/)

(Ba Na) đăm, pơđăm

(Hà Lăng) bơdăm

(Giẻ) /padam/

(Triêng) /padam/

(Cùa) /pram/

(Chơ Ro) /pram/

(M'Nông) /pram/

(Cơ Ho Sre) /pram/

(Stiêng) /pram/

(Xơ Đăng) /pəta̰m/

[4] (Khmer) ប្រាំ ប្រាំ
(/pram/)

[5] (Ba Na) đăm, pơđăm

[6] (Hà Lăng) bơdăm

[7] (Giẻ) /padam/

[8] (Triêng) /padam/

[9] (Cùa) /pram/

[10] (Chơ Ro) /pram/

[11] (M'Nông) /pram/

[12] (Cơ Ho Sre) /pram/

[13] (Stiêng) /pram/

[14] (Xơ Đăng) /pəta̰m/

[2] 
(Mường) đằm, đăm

(Chứt) /dam¹/

(Thavưng) /dam¹/

(Thổ) /dam¹/

(Maleng) /dam¹/

(Tày Poọng) /dam/

[16] (Mường) đằm, đăm

(Chứt) /dam¹/

(Thavưng) /dam¹/

(Thổ) /dam¹/

(Maleng) /dam¹/

(Tày Poọng) /dam/

[17] (Mường) đằm, đăm

[18] (Chứt) /dam¹/

[19] (Thavưng) /dam¹/

[20] (Thổ) /dam¹/

[21] (Maleng) /dam¹/

[22] (Tày Poọng) /dam/

[3] 
(Khmer) ឆ្នាំ ឆ្នាំ
(/chnam/)

(Môn) သၞာံ သၞာံ
(/hnam/)

(Ba Na) hơnăm, sơnăm

(Khơ Mú) /nɨm/

(Cơ Ho Sre) sönam

(Cùa) /sanɨm/

(Cơ Ho Sre) nam

(M'Nông) năm

(Giẻ) /hnam/

(Triêng) /nam, canam/

(Stiêng) /nam/

(Hà Lăng) hơnăm

[24] (Khmer) ឆ្នាំ ឆ្នាំ
(/chnam/)

(Môn) သၞာံ သၞာံ
(/hnam/)

(Ba Na) hơnăm, sơnăm

(Khơ Mú) /nɨm/

(Cơ Ho Sre) sönam

(Cùa) /sanɨm/

(Cơ Ho Sre) nam

(M'Nông) năm

(Giẻ) /hnam/

(Triêng) /nam, canam/

(Stiêng) /nam/

(Hà Lăng) hơnăm

[25] (Khmer) ឆ្នាំ ឆ្នាំ
(/chnam/)

[26] (Môn) သၞာံ သၞာံ
(/hnam/)

[27] (Ba Na) hơnăm, sơnăm

[28] (Khơ Mú) /nɨm/

[29] (Cơ Ho Sre) sönam

[30] (Cùa) /sanɨm/

[31] (Cơ Ho Sre) nam

[32] (M'Nông) năm

[33] (Giẻ) /hnam/

[34] (Triêng) /nam, canam/

[35] (Stiêng) /nam/

[36] (Hà Lăng) hơnăm

[4] 
(Mường) năm

(Chứt) /nam¹/

(Thổ) /nam¹/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /nʌm¹/ (Làng Lỡ)

(Maleng) /sənam¹/

(Thavưng) /cɔm¹/

(Kháng) /cɨm/ (Phong-Kniang)

[38] (Mường) năm

(Chứt) /nam¹/

(Thổ) /nam¹/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /nʌm¹/ (Làng Lỡ)

(Maleng) /sənam¹/

(Thavưng) /cɔm¹/

(Kháng) /cɨm/ (Phong-Kniang)

[39] (Mường) năm

[40] (Chứt) /nam¹/

[41] (Thổ) /nam¹/ (Cuối Chăm)

[42] (Thổ) /nʌm¹/ (Làng Lỡ)

[43] (Maleng) /sənam¹/

[44] (Thavưng) /cɔm¹/

[45] (Kháng) /cɨm/ (Phong-Kniang)

[46] (Khmer) ប្រាំ ប្រាំ
(/pram/)

(Ba Na) đăm, pơđăm

(Hà Lăng) bơdăm

(Giẻ) /padam/

(Triêng) /padam/

(Cùa) /pram/

(Chơ Ro) /pram/

(M'Nông) /pram/

(Cơ Ho Sre) /pram/

(Stiêng) /pram/

(Xơ Đăng) /pəta̰m/

[47] (Khmer) ប្រាំ ប្រាំ
(/pram/)

[48] (Ba Na) đăm, pơđăm

[49] (Hà Lăng) bơdăm

[50] (Giẻ) /padam/

[51] (Triêng) /padam/

[52] (Cùa) /pram/

[53] (Chơ Ro) /pram/

[54] (M'Nông) /pram/

[55] (Cơ Ho Sre) /pram/

[56] (Stiêng) /pram/

[57] (Xơ Đăng) /pəta̰m/

[58] (Mường) đằm, đăm

(Chứt) /dam¹/

(Thavưng) /dam¹/

(Thổ) /dam¹/

(Maleng) /dam¹/

(Tày Poọng) /dam/

[59] (Mường) đằm, đăm

[60] (Chứt) /dam¹/

[61] (Thavưng) /dam¹/

[62] (Thổ) /dam¹/

[63] (Maleng) /dam¹/

[64] (Tày Poọng) /dam/

[65] (Khmer) ឆ្នាំ ឆ្នាំ
(/chnam/)

(Môn) သၞာံ သၞာံ
(/hnam/)

(Ba Na) hơnăm, sơnăm

(Khơ Mú) /nɨm/

(Cơ Ho Sre) sönam

(Cùa) /sanɨm/

(Cơ Ho Sre) nam

(M'Nông) năm

(Giẻ) /hnam/

(Triêng) /nam, canam/

(Stiêng) /nam/

(Hà Lăng) hơnăm

[66] (Khmer) ឆ្នាំ ឆ្នាំ
(/chnam/)

[67] (Môn) သၞာံ သၞာံ
(/hnam/)

[68] (Ba Na) hơnăm, sơnăm

[69] (Khơ Mú) /nɨm/

[70] (Cơ Ho Sre) sönam

[71] (Cùa) /sanɨm/

[72] (Cơ Ho Sre) nam

[73] (M'Nông) năm

[74] (Giẻ) /hnam/

[75] (Triêng) /nam, canam/

[76] (Stiêng) /nam/

[77] (Hà Lăng) hơnăm

[78] (Mường) năm

(Chứt) /nam¹/

(Thổ) /nam¹/ (Cuối Chăm)

(Thổ) /nʌm¹/ (Làng Lỡ)

(Maleng) /sənam¹/

(Thavưng) /cɔm¹/

(Kháng) /cɨm/ (Phong-Kniang)

[79] (Mường) năm

[80] (Chứt) /nam¹/

[81] (Thổ) /nam¹/ (Cuối Chăm)

[82] (Thổ) /nʌm¹/ (Làng Lỡ)

[83] (Maleng) /sənam¹/

[84] (Thavưng) /cɔm¹/

[85] (Kháng) /cɨm/ (Phong-Kniang)

[cg1]

[cg2]

[cg3]

[cg4]

[a]

@@ Dòng 1: / Dòng 1: @@
 # {{w|Proto-Mon-Khmer|/*p(ɗ)am/}}{{cog|{{list|{{w|khmer|{{rubyM|ប្រាំ|/pram/}}}}|{{w|Bahnar|đăm, pơđăm}}|{{w|Halang|bơdăm}}|{{w|jeh|/padam/}}|{{w|tarieng|/padam/}}|{{w|cua|/pram/}}|{{w|chrau|/pram/}}|{{w|mnong|/pram/}}|{{w|sre|/pram/}}|{{w|stieng|/pram/}}|{{w|sedang|/pəta̰m/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*ɗam/}}{{cog|{{list|{{w|muong|đằm, đăm}}|{{w|chut|/dam¹/}}|{{w|thavung|/dam¹/}}|{{w|tho|/dam¹/}}|{{w|maleng|/dam¹/}}|{{w|pong|/dam/}}}}}} số đếm 5; trong các kết hợp cụ thể có thể được biến đổi thành ''nhăm'', ''lăm'', hoặc ''dăm''
+#: [[năm]] [[anh]] [[em]] siêu nhân
+#: [[đi]] [[năm]] [[ba]] [[tháng]]
 #: '''năm''' [[nắng]], [[mười]] [[mưa]]
 # {{w|Proto-Mon-Khmer|/*cn₁am ~ *cn₁aam/}}{{cog|{{list|{{w|Khmer|{{rubyM|ឆ្នាំ|/chnam/}}}}|{{w|Mon|{{rubyM|သၞာံ|/hnam/}}}}|{{w|Ba Na|hơnăm, sơnăm}}|{{w|Khmu|/nɨm/}}|{{w|Sre|sönam}}|{{w|Cua|/sanɨm/}}|{{w|Sre|nam}}|{{w|Mnong|năm}}|{{w|Jeh|/hnam/}}|{{w|Tarieng|/nam, canam/}}|{{w|Stieng|/nam/}}|{{w|Halang|hơnăm}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|{{nobr|/*c-n-əm/}}}}{{cog|{{list|{{w|Mường|năm}}|{{w|Chứt|/nam¹/}}|{{w|Tho|/nam¹/}} (Cuối Chăm)|{{w|Tho|/nʌm¹/}} (Làng Lỡ)|{{w|Maleng|/sənam¹/}}|{{w|Thavung|/cɔm¹/}}|{{w|Phong|/cɨm/}}}}}}{{note|Có ý kiến cho rằng từ nguyên của '''năm''' là từ Hán-Việt '''{{ruby|年|niên}}''' nhưng không phải, bởi vì có rất nhiều từ tương ứng xuất hiện trong các ngôn ngữ thuộc {{ngữ|Nam Á}} (xem phần Từ cùng gốc '''cg3''' ở dưới), và cũng không có sự tương đồng về ngữ âm giữa '''年''' ({{nb|/*niːŋ/}} → {{nb|/nen/}}) và '''năm'''.}} thời gian Trái Đất đi hết một vòng quanh Mặt Trời
 #: '''năm''' nhuận
+#: khôn [[ba]] [[năm]], dại [[một]] [[giờ]]
 #: kế hoạch năm '''năm'''
 {{gal|1|PLAYING CARD FIVE OF HEARTS.svg|Năm cơ}}
 {{notes}}
 {{cogs}}