Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chín”

Bản mới nhất lúc 15:52, ngày 11 tháng 11 năm 2024

(Proto-Mon-Khmer) /*dciinʔ^[1]/^[cg1] → (Proto-Vietic) /*ciːnʔ^[2]/^[cg2]^[a] số đếm 9
chín tháng mười ngày

một điều nhịn chín điều lành
(Proto-Mon-Khmer) /*ciinʔ^[1]/^[cg3] → (Proto-Vietic) /*ciːnʔ^[2]/^[cg4] thực phẩm đã được chế biến kỹ qua nhiệt, hoặc hoa quả đã biến đổi trở nên ngọt thơm và mềm ngon hơn
ăn chín uống sôi

cơm chín tới, cải ngồng non, gái một con, gà nhảy ổ

chín nẫu

Chín cơ
Chùm cà chua bi đang chín

Chú thích

^ Cuốn Phật thuyết đại báo phụ mẫu ân trọng kinh (trước thế kỉ XII) ghi âm nôm của chín bằng chữ

()
㐱㐱
(chẩn) /t͡ɕiɪn^X/.

Từ cùng gốc

^
1. - (Brâu) /ceen/
  - (Jru') /ciin/
  - (Giẻ) /ciːn/
  - (Hà Lăng) chơchĭn
  - (Triêng) /kaceːn/
  - (Cơ Ho Sre) /sin/
  - (M'Nông) /sin/
  - (Ba Na) tơsĭn
  - (Stiêng) /ʃen/
  - (Mảng) /tam¹ θiːn²/
  - (Bố Lưu) /ɕən⁵³/
^
1. - (Mường) /ciːn³ chỉn/
  - (Chứt) /ciːn³/
  - (Thavưng) /ciːn³/
  - (Thổ) /ciːn³/
  - (Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)
  - (Tày Poọng) /ciːn/
^
1. - (Brâu) /ceen/
  - (Jru') /ceen/
  - (Xơ Đăng) /cen/
  - (Giẻ) /cen/
  - (Triêng) /ceːn/
  - (Stiêng) chin
  - (Hà Lăng) chĕn
  - (Cơ Ho Sre) sin (Koho)
  - (Ba Na) sĭn
  - (Chơ Ro) /sɨn/
  - (M'Nông) sư̆n
  - (Tà Ôi) /ceen/ (Ong)
  - (Tà Ôi) /ceːn, ciin/ (Ngeq)
  - (Bru) /ceen/
  - (Pa Kô) /cḛen/
  - (Cơ Tu) /cin/
  - (Mảng) /θiːn²/
  - (Bố Lưu) /tɕin⁵³/
^
1. - (Mường) /ciːn³ chỉn/ (Bi)
  - (Chứt) /ciːn³/
  - (Thavưng) /ciːn³/
  - (Thổ) /ciːn³/
  - (Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)
  - (Maleng) /cɪːnʔ/ (Bro)
  - (Tày Poọng) /ciːn/

Nguồn tham khảo

^ ^{Bước lên tới: a} ^b Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF
^ ^{Bước lên tới: a} ^b Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[5] Cuốn Phật thuyết đại báo phụ mẫu ân trọng kinh (trước thế kỉ XII) ghi âm nôm của chín bằng chữ

()
㐱㐱
(chẩn) /t͡ɕiɪn^X/.

[2] 
(Brâu) /ceen/

(Jru') /ciin/

(Giẻ) /ciːn/

(Hà Lăng) chơchĭn

(Triêng) /kaceːn/

(Cơ Ho Sre) /sin/

(M'Nông) /sin/

(Ba Na) tơsĭn

(Stiêng) /ʃen/

(Mảng) /tam¹ θiːn²/

(Bố Lưu) /ɕən⁵³/

[3] (Brâu) /ceen/

(Jru') /ciin/

(Giẻ) /ciːn/

(Hà Lăng) chơchĭn

(Triêng) /kaceːn/

(Cơ Ho Sre) /sin/

(M'Nông) /sin/

(Ba Na) tơsĭn

(Stiêng) /ʃen/

(Mảng) /tam¹ θiːn²/

(Bố Lưu) /ɕən⁵³/

[4] (Brâu) /ceen/

[5] (Jru') /ciin/

[6] (Giẻ) /ciːn/

[7] (Hà Lăng) chơchĭn

[8] (Triêng) /kaceːn/

[9] (Cơ Ho Sre) /sin/

[10] (M'Nông) /sin/

[11] (Ba Na) tơsĭn

[12] (Stiêng) /ʃen/

[13] (Mảng) /tam¹ θiːn²/

[14] (Bố Lưu) /ɕən⁵³/

[4] 
(Mường) /ciːn³ chỉn/

(Chứt) /ciːn³/

(Thavưng) /ciːn³/

(Thổ) /ciːn³/

(Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

(Tày Poọng) /ciːn/

[16] (Mường) /ciːn³ chỉn/

(Chứt) /ciːn³/

(Thavưng) /ciːn³/

(Thổ) /ciːn³/

(Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

(Tày Poọng) /ciːn/

[17] (Mường) /ciːn³ chỉn/

[18] (Chứt) /ciːn³/

[19] (Thavưng) /ciːn³/

[20] (Thổ) /ciːn³/

[21] (Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

[22] (Tày Poọng) /ciːn/

[6] 
(Brâu) /ceen/

(Jru') /ceen/

(Xơ Đăng) /cen/

(Giẻ) /cen/

(Triêng) /ceːn/

(Stiêng) chin

(Hà Lăng) chĕn

(Cơ Ho Sre) sin (Koho)

(Ba Na) sĭn

(Chơ Ro) /sɨn/

(M'Nông) sư̆n

(Tà Ôi) /ceen/ (Ong)

(Tà Ôi) /ceːn, ciin/ (Ngeq)

(Bru) /ceen/

(Pa Kô) /cḛen/

(Cơ Tu) /cin/

(Mảng) /θiːn²/

(Bố Lưu) /tɕin⁵³/

[24] (Brâu) /ceen/

(Jru') /ceen/

(Xơ Đăng) /cen/

(Giẻ) /cen/

(Triêng) /ceːn/

(Stiêng) chin

(Hà Lăng) chĕn

(Cơ Ho Sre) sin (Koho)

(Ba Na) sĭn

(Chơ Ro) /sɨn/

(M'Nông) sư̆n

(Tà Ôi) /ceen/ (Ong)

(Tà Ôi) /ceːn, ciin/ (Ngeq)

(Bru) /ceen/

(Pa Kô) /cḛen/

(Cơ Tu) /cin/

(Mảng) /θiːn²/

(Bố Lưu) /tɕin⁵³/

[25] (Brâu) /ceen/

[26] (Jru') /ceen/

[27] (Xơ Đăng) /cen/

[28] (Giẻ) /cen/

[29] (Triêng) /ceːn/

[30] (Stiêng) chin

[31] (Hà Lăng) chĕn

[32] (Cơ Ho Sre) sin (Koho)

[33] (Ba Na) sĭn

[34] (Chơ Ro) /sɨn/

[35] (M'Nông) sư̆n

[36] (Tà Ôi) /ceen/ (Ong)

[37] (Tà Ôi) /ceːn, ciin/ (Ngeq)

[38] (Bru) /ceen/

[39] (Pa Kô) /cḛen/

[40] (Cơ Tu) /cin/

[41] (Mảng) /θiːn²/

[42] (Bố Lưu) /tɕin⁵³/

[7] 
(Mường) /ciːn³ chỉn/ (Bi)

(Chứt) /ciːn³/

(Thavưng) /ciːn³/

(Thổ) /ciːn³/

(Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

(Maleng) /cɪːnʔ/ (Bro)

(Tày Poọng) /ciːn/

[44] (Mường) /ciːn³ chỉn/ (Bi)

(Chứt) /ciːn³/

(Thavưng) /ciːn³/

(Thổ) /ciːn³/

(Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

(Maleng) /cɪːnʔ/ (Bro)

(Tày Poọng) /ciːn/

[45] (Mường) /ciːn³ chỉn/ (Bi)

[46] (Chứt) /ciːn³/

[47] (Thavưng) /ciːn³/

[48] (Thổ) /ciːn³/

[49] (Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

[50] (Maleng) /cɪːnʔ/ (Bro)

[51] (Tày Poọng) /ciːn/

[52] (Brâu) /ceen/

(Jru') /ciin/

(Giẻ) /ciːn/

(Hà Lăng) chơchĭn

(Triêng) /kaceːn/

(Cơ Ho Sre) /sin/

(M'Nông) /sin/

(Ba Na) tơsĭn

(Stiêng) /ʃen/

(Mảng) /tam¹ θiːn²/

(Bố Lưu) /ɕən⁵³/

[53] (Brâu) /ceen/

[54] (Jru') /ciin/

[55] (Giẻ) /ciːn/

[56] (Hà Lăng) chơchĭn

[57] (Triêng) /kaceːn/

[58] (Cơ Ho Sre) /sin/

[59] (M'Nông) /sin/

[60] (Ba Na) tơsĭn

[61] (Stiêng) /ʃen/

[62] (Mảng) /tam¹ θiːn²/

[63] (Bố Lưu) /ɕən⁵³/

[64] (Mường) /ciːn³ chỉn/

(Chứt) /ciːn³/

(Thavưng) /ciːn³/

(Thổ) /ciːn³/

(Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

(Tày Poọng) /ciːn/

[65] (Mường) /ciːn³ chỉn/

[66] (Chứt) /ciːn³/

[67] (Thavưng) /ciːn³/

[68] (Thổ) /ciːn³/

[69] (Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

[70] (Tày Poọng) /ciːn/

[71] (Brâu) /ceen/

(Jru') /ceen/

(Xơ Đăng) /cen/

(Giẻ) /cen/

(Triêng) /ceːn/

(Stiêng) chin

(Hà Lăng) chĕn

(Cơ Ho Sre) sin (Koho)

(Ba Na) sĭn

(Chơ Ro) /sɨn/

(M'Nông) sư̆n

(Tà Ôi) /ceen/ (Ong)

(Tà Ôi) /ceːn, ciin/ (Ngeq)

(Bru) /ceen/

(Pa Kô) /cḛen/

(Cơ Tu) /cin/

(Mảng) /θiːn²/

(Bố Lưu) /tɕin⁵³/

[72] (Brâu) /ceen/

[73] (Jru') /ceen/

[74] (Xơ Đăng) /cen/

[75] (Giẻ) /cen/

[76] (Triêng) /ceːn/

[77] (Stiêng) chin

[78] (Hà Lăng) chĕn

[79] (Cơ Ho Sre) sin (Koho)

[80] (Ba Na) sĭn

[81] (Chơ Ro) /sɨn/

[82] (M'Nông) sư̆n

[83] (Tà Ôi) /ceen/ (Ong)

[84] (Tà Ôi) /ceːn, ciin/ (Ngeq)

[85] (Bru) /ceen/

[86] (Pa Kô) /cḛen/

[87] (Cơ Tu) /cin/

[88] (Mảng) /θiːn²/

[89] (Bố Lưu) /tɕin⁵³/

[90] (Mường) /ciːn³ chỉn/ (Bi)

(Chứt) /ciːn³/

(Thavưng) /ciːn³/

(Thổ) /ciːn³/

(Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

(Maleng) /cɪːnʔ/ (Bro)

(Tày Poọng) /ciːn/

[91] (Mường) /ciːn³ chỉn/ (Bi)

[92] (Chứt) /ciːn³/

[93] (Thavưng) /ciːn³/

[94] (Thổ) /ciːn³/

[95] (Maleng) /ciːn³/ (Khả Phong)

[96] (Maleng) /cɪːnʔ/ (Bro)

[97] (Tày Poọng) /ciːn/

[ref-sho2006-1] {Bước lên tới: a} ^b Shorto, H. L. (2006). A Mon-Khmer comparative dictionary (P. Sidwell, Ed.). Pacific Linguistics. Australia. PDF

[ref-fer2007-3] {Bước lên tới: a} ^b Ferlus, M. (2007). Lexique de racines Proto Viet-Muong (Proto Vietic Lexicon) [Bản thảo không được công bố]. Mon-Khmer Etymological Database.

[1]

[cg1]

[2]

[cg2]

[a]

[cg3]

[cg4]

@@ Dòng 1: / Dòng 1: @@
-# {{w|Proto-Mon-Khmer|/*dciinʔ/}}{{cog|{{list|{{w|Brao|/ceen/}}|{{w|Laven|/ciin/}}|{{w|Jeh|/ciːn/}}|{{w|Halang|chơchĭn}}|{{w|Tarieng|/kaceːn/}}|{{w|Sre|/sin/}}|{{w|Mnong|/sin/}}|{{w|Bahnar|tơsĭn}}|{{w|Stieng|/ʃen/}}|{{w|Mang|/tam¹ θiːn²/}}|{{w|Bolyu|/ɕən⁵³/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*ciːnʔ/}}{{cog|{{list|{{w|muong|/ciːn³ chỉn/}}|{{w|Chứt|/ciːn³/}}|{{w|Thavung|/ciːn³/}}|{{w|Tho|/ciːn³/}}|{{w|Maleng|/ciːn³/}} (Khả Phong)|{{w|Pong|/ciːn/}}}}}} số đếm 9
+# {{w|Proto-Mon-Khmer|/*dciinʔ{{ref|sho2006}}/|}}{{cog|{{list|{{w|Brao|/ceen/}}|{{w|Laven|/ciin/}}|{{w|Jeh|/ciːn/}}|{{w|Halang|chơchĭn}}|{{w|Tarieng|/kaceːn/}}|{{w|Sre|/sin/}}|{{w|Mnong|/sin/}}|{{w|Bahnar|tơsĭn}}|{{w|Stieng|/ʃen/}}|{{w|Mang|/tam¹ θiːn²/}}|{{w|Bolyu|/ɕən⁵³/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*ciːnʔ{{ref|fer2007}}/|}}{{cog|{{list|{{w|muong|/ciːn³ chỉn/}}|{{w|Chứt|/ciːn³/}}|{{w|Thavung|/ciːn³/}}|{{w|Tho|/ciːn³/}}|{{w|Maleng|/ciːn³/}} (Khả Phong)|{{w|Pong|/ciːn/}}}}}}{{nombook|phật|{{textimg|phật|chín}} {{ruby|㐱|chẩn}} {{nb|/t͡ɕiɪn{{s|X}}/}}}} số đếm 9
 #: '''chín''' [[tháng]] [[mười]] [[ngày]]
-#: [[một]] điều [[nhịn]] '''chín''' điều [[lành]]
+#: [[một]] [[điều]] [[nhịn]] '''chín''' [[điều]] [[lành]]
-# {{w|Proto-Mon-Khmer|/*ciinʔ/}}{{cog|{{list|{{w|Brao|/ceen/}}|{{w|Laven|/ceen/}}|{{w|Sedang|/cen/}}|{{w|Jeh|/cen/}}|{{w|Tarieng|/ceːn/}}|{{w|Stieng|chin}}|{{w|Halang|chĕn}}|{{w|Sre|sin}} (Koho)|{{w|Bahnar|sĭn}}|{{w|Chrau|/sɨn/}}|{{w|Mnong|sư̆n}}|{{w|Ong|/ceen/}}|{{w|Ngeq|/ceːn, ciin/}}|{{w|Bru|/ceen/}}|{{w|Pacoh|/cḛen/}}|{{w|Katu|/cin/}}|{{w|Mang|/θiːn²/}}|{{w|Bolyu|/tɕin⁵³/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*ciːnʔ/}}{{cog|{{list|{{w|muong|/ciːn³ chỉn/}} (Bi)|{{w|Chứt|/ciːn³/}}|{{w|Thavung|/ciːn³/}}|{{w|Tho|/ciːn³/}}|{{w|Maleng|/ciːn³/}} (Khả Phong)|{{w|Maleng|/cɪːnʔ/}} (Bro)|{{w|Pong|/ciːn/}}}}}} thực phẩm đã được chế biến kỹ qua nhiệt, hoặc hoa quả đã biến đổi trở nên ngọt thơm và mềm ngon hơn
+# {{w|Proto-Mon-Khmer|/*ciinʔ{{ref|sho2006}}/|}}{{cog|{{list|{{w|Brao|/ceen/}}|{{w|Laven|/ceen/}}|{{w|Sedang|/cen/}}|{{w|Jeh|/cen/}}|{{w|Tarieng|/ceːn/}}|{{w|Stieng|chin}}|{{w|Halang|chĕn}}|{{w|Sre|sin}} (Koho)|{{w|Bahnar|sĭn}}|{{w|Chrau|/sɨn/}}|{{w|Mnong|sư̆n}}|{{w|Ong|/ceen/}}|{{w|Ngeq|/ceːn, ciin/}}|{{w|Bru|/ceen/}}|{{w|Pacoh|/cḛen/}}|{{w|Katu|/cin/}}|{{w|Mang|/θiːn²/}}|{{w|Bolyu|/tɕin⁵³/}}}}}} → {{w|Proto-Vietic|/*ciːnʔ{{ref|fer2007}}/|}}{{cog|{{list|{{w|muong|/ciːn³ chỉn/}} (Bi)|{{w|Chứt|/ciːn³/}}|{{w|Thavung|/ciːn³/}}|{{w|Tho|/ciːn³/}}|{{w|Maleng|/ciːn³/}} (Khả Phong)|{{w|Maleng|/cɪːnʔ/}} (Bro)|{{w|Pong|/ciːn/}}}}}} thực phẩm đã được chế biến kỹ qua nhiệt, hoặc hoa quả đã biến đổi trở nên ngọt thơm và mềm ngon hơn
-#: [[cơm]] '''chín''' tới, [[cải]] [[ngồng]] [[non]], [[gái]] một [[con]], [[gà]] nhảy ổ
+#: [[ăn]] [[chín]] [[uống]] [[sôi]]
+#: [[cơm]] '''chín''' [[tới]], [[cải]] [[ngồng]] [[non]], [[gái]] [[một]] [[con]], [[gà]] [[nhảy]] ổ
+#: [[chín]] nẫu
 {{gal|2|PLAYING CARD NINE OF HEARTS.svg|Chín cơ|Grape tomato cluster partially ripened.JPG|Chùm cà chua bi đang chín}}
+{{notes}}
 {{cogs}}
+{{refs}}